MAHAR ( MAS KAHWIN ) MENURUT PERSEPEKTIF ISLAM

1. Definisi Mahar

Mahar berasal daripada perkataan Arab. Di dalam al-Quran istilah mahar disebut

dengan al-sadaq, al-saduqah, al-nihlah, al-ajr, al-faridah dan al-‘aqd.

Menurut istilah syara’ mahar ialah suatu pemberian yang wajib diberikan oleh

suami kepada isteri dengan sebab pernikahan.

Mengikut Tafsiran Akta Undang-Undang Keluarga Islam ( Wilayah Persekutuan )

1984 menyatakan “ mas kahwin “ bererti pembayaran perkahwinan yang wajib dibayar

di bawah Hukum Syara’ oleh suami kepada isteri pada masa perkahwinan

diakadnikahkan, sama ada berupa wang yang sebenarnya dibayar atau diakui sebagai

hutang dengan atau tanpa cagaran, atau berupa sesuatu yang, menurut Hukum Syara’,

dapat dinilai dengan wang.

Terdapat banyak dalil yang mewajibkan mahar kepada isteri antaranya firman

Allah dalam surah al-Nisa’ ayat 4 :

 “ Dan berikanlah kepada perempuan-perempuan ( isteri ) akan mas kahwin mereka itu

sebagai pemberian ( yang wajib ). Kemudian jika mereka menyerahkan kepada kamu

sebahagian dari mas kahwinnnya, maka makanlah ( gunakanlah ) pemberian tersebut sebagai nikmat yang baik lagi lazat “

Firman Allah Ta’ala dalam surah al-Nisa ayat 24:

 “ Mana-mana perempuan yang kamu nikmati percampuran dengannya ( setelah dia

menjadi isteri kamu ) maka berikanlah mereka maharnya ( ajr ) sebagai satu ketetepan yang

difardhu ( diwajibkan oleh Allah Taala )”

Pemberian mahar suami sebagai :

1) Lambang kesungguhan suami terhadap isteri.

2) Mencerminkan kasih sayang dan kesediaan suami hidup bersama isteri

3) Sanggup berkorban demi kesejahteraan rumah tangga dan keluarga 

4) Penghormatan seorang suami terhadap isteri.

Walau bagaimanapun mahar tidaklah termasuk di antara rukun-rukun nikah atau

syarat sahnya sesuatu pernikahan. Sekiranya pasangan bersetuju bernikah tanpa

menentukan jumlah mahar, pernikahan tersebut tetap sah tetapi suami diwajibkan

membayar mahar misil ( yang sepadan ). 

Ini berdasarkan satu kisah yang berlaku pada  zaman Rasulullah s.a.w. di mana seorang perempuan telah berkahwin tanpa disebutkan maharnya. Tidak lama kemudian suaminya meninggal dunia sebelum sempat bersama dengannya ( melakukan persetubuhan ) lalu Rasulullah mengeluarkan hukum supaya perempuan tersebut diberikan mahar misil untuknya.

2. Pemberian Mahar

Memberi mahar kepada isteri hukumnya wajib. 

Menurut Abu Hanifah, isteriberhak mendapat mahar apabila akad nikahnya sah. 

Manakala dalam mazhab Syafi’e pula diwajibkan mahar bukan disebabkan akad nikah yang sah sahaja tetapi juga dengan persetubuhan. Sekiranya akad nikah tersebut fasid ( tidak sah ), suami tidak wajib memberi mahar kepada isteri melainkan setelah berlakunya persetubuhan.

3. Mas Kahwin Dan Pemberian Menurut Peruntukan Undang-Undang Keluarga

Islam

 Mengikut peruntukan seksyen 21 ( 1 ) dan ( 2 ) dalam Akta Undang-Undang

Keluarga Islam ( Wilayah Persekutuan ) 1984 ( Akta 303 ) berbunyi seperti berikut :

(1) Mas kahwin hendaklah biasanya dibayar oleh pihak lelaki atau wakilnya

kepada pihak perempuan atau wakilnya di hadapan orang yang mengakadnikahkan

perkahwinan itu dan sekurang-kurangnya dua orang saksi lain.

(2) Pendaftar hendaklah, mengenai tiap-tiap perkahwinan yang hendak

didaftarkan olehnya, menentu dan merekodkan :-

a) nilai dan butir-butir lain mas kahwin;

b) nilai dan butir-butir lain pemberian;

c) nilai dan butir-butir lain apa-apa bahagian mas kahwin atau pemberian

atau kedua-duanya yang telah dijanjikan tetapi tidak dijelaskan pada

masa akadnikah itu, dan tarikh yang dijanjikan untuk penjelasan; dan

d) butir-butir cagaran yang diberi bagi menjelaskan mas kahwin atau

pemberian.

4. Kadar Mahar

Islam tidak menetapkan kadar serta had yang paling maksima dan minima dalam

menentukan mahar bagi seseorang wanita. Ianya bergantung kepada uruf iaitu keadaan

semasa dan suasana sesuatu tempat dan masyarakat. Sungguh pun demikian, Islam

menganjurkan agar kita mengambil jalan tengah iaitu tidak meletakkan mahar terlalu

tinggi dan tidak pula terlalu rendah. 

Rasulullah s.a.w. menggalakkan kita agar mempermudahkan mahar sebagaimana dalam sabdanya :

 " اﻋﻈﻢ اﻟﻨﺴﺎء ﺑﺮآﺔ أﻳﺴﺮهﻦ ﻣﺆﻧﺔ "

 Kebanyakan perempuan yang berkat perkahwinannya ialah yang mudah ( rendah ) tentang

perbelanjaan ( mahar ).

 ( Riwayat Ahmad dan al-Hakim )

  

 Walau bagaimanapun suami boleh memberikan mahar yang tinggi kepada isteri

berdasarkan kepada ayat al-Quran dalam surah al-Nisa’ ayat 20 :

 “ Kamu telah memberikan kepada salah seorang daripada mereka harta yang banyak “

Di Malaysia pemberian mahar diberikan oleh suami kepada isteri dalam bentuk

wang ringgit yang kadarnya berbeza dari satu negeri dengan negeri yang lain.

5. Jenis Mahar

a. Mahar Musamma

Mahar yang disebut dengan jelas jumlah dan jenisnya dalam suatu akad nikah

seperti yang diamalkan dalam perkahwinan masyarakat kita pada hari ini.

Ulama’ telah bersepakat bahawa mahar musamma wajib dibayar oleh suami

apabila berlaku salah satu daripada perkara-perkara berikut :-

1) Berlakunya persetubuhan di antara suami isteri.

2) Kematian salah seorang di antara mereka sama ada suami atau isteri.

b. Mahar Misil ( mahar yang sepadan )

Mahar yang tidak disebut jumlah dan jenisnya dalam suatu akad nikah.

Sekiranya berlaku keadaan ini, mahar tersebut hendaklah diqiaskan ( disamakan )

dengan mahar perempuan yang setaraf dengannya di kalangan keluarganya sendiri

seperti adik beradik perempuan seibu sebapa atau sebapa atau ibu saudaranya.

Sekiranya tiada, maka diqiaskan pula dengan mahar perempuan-perempuan lain yang

setaraf dengannya dari segi kedudukan dalam masyarakat dan sekiranya tiada juga,

terpulang kepada suami berdasarkan kepada adat dan tradisi setempat.

Selain daripada itu terdapat perkara-perkara lain yang perlu diambil kira dalam

menentukan mahar misil iaitu dari sudut rupa paras, kekayaan, keadaan setempat,

keagamaan , ketakwaan, keilmuan, kecerdasan fikiran , keluhuran budi serta status

perempuan tersebut sama ada gadis atau janda dan perkara-perkara yang boleh

dijadikan penilaian. Ini kerana kadar mahar berbeza dengan berbezanya sifat-sifat

di atas.

6. Mendapat Separuh Mahar Atau Tidak Berhak Mendapat Langsung

 Sebagaimana yang kita sedia maklumi , apabila berlakunya suatu akad nikah

yang sah, maka wajib bagi suami membayar mahar kepada isteri sama ada berupa

mahar musamma atau pun mahar misil kerana ia merupakan hak isteri.

  

Walau bagaimanapun terdapat keadaan yang menyebabkan isteri hanya berhak

mendapat separuh sahaja daripada mahar tersebut atau pun tidak mendapat apa -apa

mahar langsung daripada suami iaitu :-

a) Isteri hanya mendapat separuh sahaja daripada mahar apabila

berlakunya perceraian sebelum persetubuhan. Ini berdasarkan kepada firman Allah

Taala dalam surah al-Baqarah ayat 237 :

 “ Dan jikalau kamu menceraikan mereka itu ( isteri-isteri ) sebelum kamu menyetubuhi

mereka walhal kamu telah menetapkan mahar kepada mereka, maka diwajibkan ( bayarannya) separuh daripada yang kamu tetapkan kecuali jika mereka sendiri memaafkan atau orang yang mempunyai kuasa perwalian memaafkannya “

 Ayat di atas menyatakan bahawa sekiranya mahar isteri telah disebutkan ketika

akad nikah dan berlakunya penceraian sebelum persetubuhan, maka suami hanya wajib

membayar separuh sahaja daripada mahar tersebut. Tetapi sekiranya mahar tidak

disebut ketika akad nikah, suami wajib membayar mahar misil kepada isteri.

Menurut pendapat Imam Syafi’e dan Imam Malik sekiranya berlaku perceraian

sebelum persetubuhan, suami hanya wajib membayar separuh sahaja mahar kepada

isteri sama ada mahar tersebut disebut semasa akad nikah atau sebaliknya.

 b) Isteri tidak berhak langsung untuk mendapat pemberian mahar daripada

suami apabila berlakunya perceraian disebabkan fasakh ( dari pihak isteri ) sebelum

berlakunya persetubuhan.

7. Kesimpulan

Mahar adalah hak isteri yang diberikan oleh suami dengan hati yang tulus ikhlas

tanpa mengharapkan balasan sebagai pernyataan kasih sayang dan tanggungjawab

suami atas kesejahteraan rumah tangga. Ianya bertujuan untuk menggembira dan

menyenangkan hati isteri agar isteri merasa dihargai dan bersedia untuk menjalani

kehidupan bersama suami.

Mahar adalah menjadi hak milik isteri. Sekiranya ia tidak disebut sekalipun

Para mujtahidin telah sepakat mengatakan bahawa tidak kadar dan had yang

tertentu dalam meletakkan kadar mahar yang paling maksima. Terdapat satu peristiwa

yang berlaku yang berlaku di zaman Umar al Khattab (r.a) di mana beliau melarang

orang ramai dari meninggikan kadar mahar iaitu tidak boleh lebih daripada empat

dirham katanya, “ Janganlah kamu meninggikan mahar perempuan kerana jikalau

dia dimuliakan di dunia, atau mahu bertaqwa kepada Allah, maka yang lebih utama 

ialah contoh daripada Rasulullah yang tidak menetapkan mahar kepada isterinya mahu

pun bagi puteri-puterinya melebihi dua belas auqiah. Oleh sebab itu sesiapa yang

melebihi daripada 440 dirham walaupun lebihannya sedikit maka yang itu dimasukkan

ke dalam Baitulmal “. Lantas seorang perempuan Quraisy membantah sambil

berkata : “ Allah telah berfirman di dalam al-Quran :

 Terjemahan : “ Apabila kamu telah memberikan kepada mereka itu ( isteri ) sepikul

mahar, maka jangan kamu ambil walupu sedikit daripada mahar itu “

 ( surah al Nisa : 20 )